Trong thời đại số hóa, Google đã trở thành công cụ tìm kiếm phổ biến nhất trên toàn thế giới, xử lý hơn 9 tỷ lượt tìm kiếm mỗi ngày. Tuy nhiên, Google không chỉ đơn thuần là một công cụ tìm kiếm - nó còn đóng vai trò như một "chiếc máy khuynh đảo" hình thành định kiến và cung cấp thông tin theo hướng mà người dùng muốn nghe. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào cách Google đưa ra kết quả tìm kiếm dựa trên sở thích và định kiến của người dùng, tạo ra các "bong bóng lọc" (filter bubbles) và góp phần ảnh hưởng đến các quyết định cá nhân cũng như sự phân chia trong xã hội.

Cách bong bóng lọc hoạt động

1. Bong Bóng Lọc: Khi Người Dùng Chỉ Thấy Những Gì Họ Muốn Thấy

Mỗi khi bạn gõ một từ khóa vào thanh tìm kiếm của Google, kết quả trả về có thể thay đổi hoàn toàn dựa trên cách mà bạn đặt câu hỏi. Ví dụ, khi tìm kiếm “Kamala Harris là ứng cử viên đảng Dân Chủ tốt” và “Kamala Harris là ứng cử viên đảng Dân Chủ không tốt”, Google sẽ cung cấp hai loại kết quả hoàn toàn khác nhau. Khi hỏi về khía cạnh tích cực, bạn sẽ nhận được những bài báo ủng hộ Harris và ngược lại khi câu hỏi mang tính tiêu cực, bạn sẽ thấy các bài báo phản đối Harris.

Kamala Harris phó tổng thống Hoa Kỳ

Điều này cho thấy, Google không thực sự cung cấp thông tin trung lập mà chỉ đáp ứng những gì người dùng muốn thấy. Khái niệm "bong bóng lọc" ám chỉ việc người dùng sẽ chỉ tiếp cận những thông tin phù hợp với quan điểm hoặc niềm tin cá nhân của họ, đồng thời loại bỏ các quan điểm trái chiều. Nhờ đó, Google dễ dàng duy trì sự hài lòng của người dùng, nhưng đồng thời làm gia tăng định kiến và hạn chế tầm nhìn của họ.

2. Công Cụ Trích Dẫn - Featured Snippet: Sự Đánh Lừa Người Dùng?

Trong nhiều trường hợp, Google cung cấp thông tin từ các bài báo khác nhau dựa trên cách đặt câu hỏi của người dùng. Chẳng hạn, khi tìm kiếm “mối liên hệ giữa caffeine và huyết áp cao”, Google sẽ trích dẫn một phần bài báo từ Mayo Clinic rằng "Caffeine có thể gây tăng huyết áp tạm thời". Nhưng khi bạn tìm kiếm “không có mối liên hệ giữa caffeine và huyết áp cao”, Google lại trích dẫn cùng bài báo với thông tin ngược lại rằng “Caffeine không có ảnh hưởng lâu dài đến huyết áp.”

Điều này cho thấy Google sử dụng các đoạn trích dẫn (Featured Snippets) để làm hài lòng từng câu hỏi cụ thể, thay vì cung cấp thông tin chính xác và toàn diện. Chính điều này đã tạo nên sự hiểu nhầm và dẫn đến việc người dùng tin vào những thông tin không đầy đủ hoặc sai lệch. Sarah Presch, giám đốc tiếp thị số của Dragon Metrics, chỉ ra rằng Google dường như chỉ “phục vụ” theo những gì người dùng muốn thấy, thay vì cung cấp thông tin trung lập.

 

3. Tầm Quan Trọng của SEO Trong Tìm Kiếm Thông Tin

SEO (Search Engine Optimization) đóng vai trò lớn trong cách mà Google sắp xếp kết quả tìm kiếm. Các website và nhà sáng tạo nội dung luôn tối ưu hóa bài viết để có thể xuất hiện trên đầu trang kết quả tìm kiếm của Google. Tuy nhiên, nếu các website tối ưu hóa chỉ để phục vụ các quan điểm thiên lệch mà người dùng mong muốn, thì điều này vô tình khiến cho Google trở thành công cụ làm gia tăng định kiến. Để làm được điều này, những nhà làm SEO phải tuân theo các tiêu chuẩn như từ khóa chính, từ khóa phụ và cách sử dụng backlink để tối ưu hoá website, đồng thời cải thiện khả năng tiếp cận và độ tin cậy của nội dung.

Như vậy, chính các chiến lược SEO không chỉ ảnh hưởng đến xếp hạng mà còn tác động đến thông tin mà người dùng sẽ tiếp nhận. Điều này đặc biệt nguy hiểm khi những website không đáng tin cậy hoặc có thông tin sai lệch xuất hiện trong các vị trí cao, gây ra ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức của người dùng.

SEO ảnh hưởng đếnkhết quả tìm kiếm của Google

 

4. Google và Vai Trò của Confirmation Bias trong Tìm Kiếm Thông Tin

Xác nhận thành kiến (Confirmation Bias) là xu hướng tìm kiếm và tiếp nhận thông tin chỉ nhằm củng cố niềm tin hiện có của mình. Google đã trở thành công cụ mạnh mẽ trong việc duy trì và phát triển thành kiến này. Khi người dùng tìm kiếm thông tin phù hợp với niềm tin của mình, Google sẽ tiếp tục đưa ra những thông tin tương tự, tạo ra một vòng lặp "định kiến" khiến người dùng khó lòng nhìn nhận thông tin một cách toàn diện.

Theo một nghiên cứu của Giáo sư Varol Kayhan tại Đại học Nam Florida, sự xuất hiện liên tục của thông tin có cùng quan điểm khiến người dùng dễ dàng “bám lấy” những suy nghĩ và ý kiến ban đầu, khiến họ ít khi nghi ngờ hay xem xét lại quan điểm của mình. Điều này có thể dẫn đến sự phân cực trong xã hội, bởi mỗi nhóm người sẽ chỉ tin tưởng và tương tác với những thông tin mà họ cho là đúng.

 

5. Google - Cỗ Máy Định Kiến và Những Giới Hạn Kỹ Thuật

Một trong những lý do lớn khiến Google gặp khó khăn trong việc duy trì sự trung lập của kết quả tìm kiếm là các giới hạn kỹ thuật của công cụ tìm kiếm này. Như lời của một kỹ sư Google năm 2016, “Chúng ta không hiểu rõ tài liệu – chúng ta giả vờ hiểu. Điều duy nhất mà chúng ta làm là dựa vào phản hồi của người dùng.” Google dựa vào dữ liệu từ hành vi người dùng và sử dụng các thuật toán dự đoán nhằm phục vụ kết quả phù hợp với sở thích của người dùng, nhưng điều này đồng thời lại tạo ra vòng lặp định kiến.

Mark Williams-Cook, người sáng lập công cụ SEO AlsoAsked, cảnh báo rằng vòng lặp này sẽ khiến Google càng ngày càng trở thành công cụ xác nhận thành kiến thay vì cung cấp thông tin đa chiều. Để ngăn chặn vấn đề này, ông khuyến khích Google nên minh bạch hơn trong việc giải thích cách thức hoạt động của thuật toán, giúp người dùng hiểu rằng không phải tất cả thông tin đều khách quan và toàn diện.

6. Thực Trạng của Kết Quả Tìm Kiếm: Sự Lệch Hướng trong Nội Dung và Tác Động Lâu Dài

Google không chỉ cung cấp kết quả tìm kiếm, mà ngày càng trở thành “cỗ máy trả lời” (answer engine) khi sử dụng AI để đưa ra câu trả lời thay vì liệt kê các liên kết. Điều này sẽ gây ra sự lệch hướng thông tin trong thời gian dài. Khi người dùng không còn nhấn vào các trang kết quả bên ngoài mà chỉ xem câu trả lời từ AI của Google, họ sẽ dễ bị mắc kẹt trong một vòng lặp của thông tin thiên lệch.

Dựa trên các tiêu chí SEO hiện đại, điều này đặt ra thách thức lớn cho những người làm nội dung và SEO. Bằng cách tập trung vào việc cung cấp thông tin chất lượng, trung lập và có giá trị cao, các nhà sáng tạo nội dung có thể phần nào giúp người dùng có được cái nhìn toàn diện hơn, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực của việc xác nhận thành kiến và bong bóng lọc mà Google mang lại.

 

7. Làm Gì Để Giải Quyết Vấn Đề?

Để giải quyết vấn đề này, người dùng cần tự rèn luyện kỹ năng đọc hiểu thông tin và khả năng phân tích. Họ cần phải hiểu rằng không phải tất cả thông tin đều trung lập, và rằng Google chỉ cung cấp kết quả dựa trên những gì họ muốn thấy. Việc kiểm chứng từ nhiều nguồn khác nhau, đọc qua các quan điểm trái chiều, và tránh bị cuốn vào vòng lặp của thông tin thiên lệch là điều cần thiết.

Các nhà sáng tạo nội dung cũng có vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin trung thực, khách quan và có giá trị, đồng thời phải tối ưu hóa SEO sao cho những nội dung này có khả năng xuất hiện cao trong kết quả tìm kiếm. Bằng cách này, họ không chỉ cải thiện khả năng hiển thị của mình mà còn đóng góp vào việc cung cấp thông tin đa chiều cho người dùng.

 

Kết Luận

Google đã trở thành công cụ mạnh mẽ trong việc định hướng thông tin và tác động đến cách người dùng tiếp nhận thế giới xung quanh. Tuy nhiên, cỗ máy này cũng có những hạn chế và có thể dẫn đến sự thiên lệch trong nhận thức của người dùng. Việc hiểu rõ cách hoạt động của Google và các thuật toán tìm kiếm không chỉ giúp người dùng tránh được bong bóng lọc mà còn giúp họ có cái nhìn đa chiều và toàn diện hơn. Đồng thời, các nhà làm nội dung và SEO cần nắm rõ trách nhiệm của mình trong việc tối ưu hóa thông tin chính xác và đáng tin cậy để cung cấp cho người dùng một trải nghiệm tìm kiếm lành mạnh, bền vững.

 

Để có thể theo dõi và nắm bắt thêm nhiều tin tức thú về về công nghệ và trí tuệ nhân tạo thú vị diễn ra trên thế giới, hãy truy cập website tin tức Công Nghệ Chính Nhân ngay.

Tin tức Công Nghệ Chính Nhân