Ngày 1 tháng 8 năm 2024 đánh dấu cột mốc quan trọng khi EU AI Act, đạo luật toàn diện đầu tiên trên thế giới về quản lý trí tuệ nhân tạo (AI), chính thức có hiệu lực. Với ba năm bàn luận và điều chỉnh, đạo luật này không chỉ mang lại những tiêu chuẩn rõ ràng mà còn tạo ra một khung pháp lý quan trọng giúp bảo vệ quyền lợi của người dân trước các rủi ro mà công nghệ AI có thể mang lại. Nhưng quan trọng hơn, nó còn mở ra cơ hội mới cho các doanh nghiệp biết cách thích ứng và vận dụng vào các quy trình công nghệ hiện đại.

EU AI Act Là Gì?

EU AI Act phân loại các ứng dụng AI dựa trên mức độ rủi ro mà chúng có thể gây ra cho xã hội. Các ứng dụng có khả năng vi phạm quyền con người hoặc gây nguy hiểm sẽ bị cấm hoàn toàn, trong khi các hệ thống AI "rủi ro cao" sẽ phải tuân thủ các nghĩa vụ nghiêm ngặt. Các nghĩa vụ này bao gồm đánh giá rủi ro chi tiết, duy trì nhật ký sử dụng AI và đảm bảo sự giám sát của con người. Với các doanh nghiệp vi phạm, mức phạt lên đến 38 triệu đô la hoặc 7% doanh thu toàn cầu, tùy thuộc vào mức nào cao hơn.

Ngoài ra, các mô hình AI nền tảng như GPT-4 của OpenAI cũng phải chịu trách nhiệm về tính minh bạch, bắt buộc nhà phát triển công bố thông tin về dữ liệu nền tảng trước khi phát hành. Điều này không chỉ tạo ra một sân chơi công bằng, mà còn thúc đẩy việc xây dựng các hệ thống AI an toàn và minh bạch.

Tác Động Đối Với Doanh Nghiệp: Rủi Ro Hay Cơ Hội?

Với doanh nghiệp hoạt động tại EU hoặc cung cấp sản phẩm, dịch vụ tại khu vực này, việc tuân thủ EU AI Act là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, thay vì xem đây là rào cản, nhiều chuyên gia công nghệ lại coi nó như một cú hích cần thiết để đưa AI vào quy trình vận hành một cách có trách nhiệm hơn.

Paul Cardno, Giám đốc cấp cao về Tự động hóa kỹ thuật số và Đổi mới tại 3M, cho biết rằng các doanh nghiệp đã và đang chờ đợi một khung pháp lý rõ ràng như EU AI Act. Ông nhận định rằng "AI đang định hình tương lai của chúng ta" và việc có một bộ khung hướng dẫn sẽ giúp các công ty tự tin hơn khi áp dụng công nghệ AI vào các quy trình kinh doanh. Điều này không chỉ giúp họ tận dụng tiềm năng của AI mà còn tránh được những hệ quả tiêu cực nếu AI được sử dụng sai cách.

Tăng Cường Tính Minh Bạch Và Bảo Vệ Người Tiêu Dùng

Đối với người tiêu dùng, EU AI Act đem lại nhiều lợi ích rõ ràng, đặc biệt là sự minh bạch trong cách AI được sử dụng. Những hạn chế nghiêm ngặt về việc sử dụng dữ liệu sinh trắc học, nhận diện khuôn mặt và chấm điểm xã hội sẽ buộc các nhà quảng cáo và công ty công nghệ phải xây dựng chiến lược cá nhân hóa và nhắm mục tiêu theo cách đạo đức hơn. Điều này không chỉ giúp người dùng cảm thấy an toàn hơn khi sử dụng các dịch vụ AI mà còn giúp các công ty xây dựng lòng tin nơi khách hàng.

Theo Rodney Perry, Giám đốc dữ liệu và phân tích tại Making Science, việc tuân thủ các quy định mới về tính minh bạch sẽ giúp tăng cường sự tin tưởng của người tiêu dùng đối với các dịch vụ được điều khiển bởi AI. "Người tiêu dùng sẽ cảm nhận được sự tích cực của những thay đổi này thông qua việc được bảo vệ khỏi các hành vi AI xâm phạm và thao túng", Perry nhấn mạnh.

Cơ Hội Cho Các Startup Và Doanh Nghiệp Nhỏ

Một trong những điểm đáng chú ý của EU AI Act là sự linh hoạt dành cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME). Đạo luật này tạo điều kiện cho các startup và SME bằng cách phân loại mức độ rủi ro của AI, cho phép họ tập trung đổi mới trong các lĩnh vực ít rủi ro hơn mà không cần phải gánh chịu quá nhiều nghĩa vụ tuân thủ phức tạp.

Gregor Hofer, CEO của Rapport và Speech Graphics, cho biết rằng EU AI Act không phải là một rào cản, mà ngược lại, nó mở ra lợi thế cạnh tranh cho các công ty tuân thủ nguyên tắc phát triển AI có trách nhiệm. "Các công ty chấp nhận những nguyên tắc này sẽ ở vị thế tốt hơn để mở rộng toàn cầu", ông Hofer khẳng định.

Ngoài ra, các regulatory sandbox - các không gian thử nghiệm an toàn về mặt pháp lý - sẽ giúp các công ty AI nhỏ thử nghiệm các ứng dụng tiên tiến mà không lo ngại về các rủi ro pháp lý. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp nhỏ thử nghiệm những công nghệ đột phá, trước khi mở rộng sang quy mô lớn hơn.

Thách Thức Cho Doanh Nghiệp Lớn Và Cộng Đồng Công Nghệ

Mặc dù nhiều doanh nghiệp nhỏ nhận thấy EU AI Act là cơ hội, các doanh nghiệp lớn lại đối mặt với thách thức lớn trong việc điều chỉnh và duy trì tuân thủ các quy định mới. Theo David Evans, Phó Chủ tịch quản lý sản phẩm tại GoTo, các công ty lớn cần đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng tuân thủ và các biện pháp an ninh mạng để duy trì sự linh hoạt và tính minh bạch trong quá trình phát triển AI. Việc này sẽ đòi hỏi các doanh nghiệp phải có đội ngũ chuyên môn riêng để giám sát AI và cập nhật hệ thống khi cần thiết.

Ngoài ra, sự thiếu chắc chắn trong giai đoạn đầu triển khai EU AI Act cũng là một thách thức. Các cơ quan quản lý và tòa án sẽ cần thời gian để hiểu rõ và diễn giải chính xác các quy định mới, điều này có thể khiến doanh nghiệp hoạt động trong một môi trường chưa rõ ràng, đặc biệt là trong vài năm đầu tiên sau khi luật có hiệu lực.

Tầm Quan Trọng Của Hợp Tác Và Đổi Mới

Cuối cùng, các chuyên gia nhấn mạnh rằng sự thành công của EU AI Act không chỉ phụ thuộc vào quy định mà còn vào sự hợp tác giữa các bên liên quan. Christoph Kruse, Giám đốc tiếp thị tại Mint, cho rằng AI sẽ tạo ra cuộc cách mạng trong nhiều lĩnh vực, và điều quan trọng là các nhà lập pháp phải hiểu rõ tác động của AI để xây dựng các quy định không kìm hãm sự phát triển.