Gần 50 năm sau khi bị coi là “chết” trên quỹ đạo, vệ tinh thử nghiệm LES-1 của Không quân Mỹ bất ngờ phát tín hiệu trở lại Trái Đất, tạo nên âm thanh kỳ lạ lặp đi lặp lại như một nhịp tim giữa không gian. Hiện tượng này khiến giới khoa học sửng sốt và tò mò về cơ chế bí ẩn phía sau.
LES-1 (Lincoln Experimental Satellite-1) được phóng từ Mũi Canaveral, Florida, vào ngày 11/2/1965, trong khuôn khổ chương trình vệ tinh thông tin quân sự do Phòng thí nghiệm Lincoln thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) phối hợp cùng Không quân Hoa Kỳ thực hiện. Mục tiêu của dự án là thử nghiệm truyền thông vệ tinh sử dụng băng tần X – công nghệ cực kỳ tiên tiến thời bấy giờ.
Tuy nhiên, LES-1 gặp lỗi nghiêm trọng ngay sau khi phóng khiến vệ tinh không thể đạt quỹ đạo dự kiến. Sau vài năm hoạt động chập chờn, đến năm 1967, nó hoàn toàn ngừng phát sóng và bị coi là mất liên lạc vĩnh viễn. Trong khi đó, vệ tinh anh em LES-2 hoạt động ổn định và hoàn thành hầu hết các mục tiêu thử nghiệm. LES-1 kể từ đó chỉ còn là “mảnh rác vũ trụ” trôi lơ lửng quanh Trái Đất.
Thế nhưng vào năm 2013, một nhà thiên văn vô tuyến nghiệp dư người Anh tên Phil Williams trong lúc quét bầu trời đã phát hiện một tín hiệu lặp lại mỗi bốn giây. Khi kiểm tra kỹ, ông nhận ra tín hiệu này trùng khớp với tần số và đặc tính của LES-1 – vệ tinh được cho là đã “chết” suốt gần nửa thế kỷ.
Williams mô tả âm thanh phát ra như nhịp tim – tín hiệu yếu dần rồi tắt, sau đó lại bật lên theo chu kỳ đều đặn. Ông cho rằng LES-1 đang quay tròn quanh trục, khiến các tấm pin mặt trời bị che khuất theo chu kỳ. Mỗi lần xoay, điện áp dao động, tạo nên tín hiệu “chớp tắt” kỳ lạ như hơi thở của một vật thể sống lại sau giấc ngủ dài.
Khám phá này ngay lập tức thu hút sự chú ý của Phòng thí nghiệm Lincoln – nơi từng thiết kế LES-1. Các kỹ sư nhanh chóng thiết lập hệ thống theo dõi và xác nhận rằng vệ tinh thực sự đang hoạt động trở lại, dù tín hiệu yếu và không ổn định.
Theo ông Navid Yazdani, Trưởng nhóm Hệ thống và Vận hành SATCOM Tiên tiến tại Lincoln Lab: “LES-1 là biểu tượng của giai đoạn đầu trong phát triển thông tin vệ tinh. Việc nó vẫn phát tín hiệu sau 50 năm là điều đáng kinh ngạc.”
Giới chuyên gia cho rằng LES-1 có thể hồi sinh do mạch điện bị xuống cấp theo thời gian, khiến năng lượng từ pin mặt trời không còn đi qua bộ lưu trữ mà được truyền trực tiếp đến máy phát. Khi vệ tinh xoay mặt về phía Mặt Trời, nó nhận đủ điện để phát tín hiệu, rồi tắt đi khi quay hướng khác.
Hiện tượng này không phải hoàn toàn duy nhất, nhưng hiếm gặp đến mức được đặt tên riêng là “zombie satellite” – “vệ tinh thây ma”. Một số vệ tinh khác như Telstar 401 hay IMAGE của NASA cũng từng bất ngờ “sống lại” sau nhiều năm im lặng.
Ngày nay, LES-1 vẫn lặng lẽ trôi quanh Trái Đất, đôi khi gửi về vài âm thanh nhiễu loạn yếu ớt – như những hơi thở cuối cùng của một kỷ nguyên công nghệ đã qua. Từ một cỗ máy bị lãng quên giữa không gian, LES-1 trở thành biểu tượng cho sự bền bỉ và bí ẩn của vũ trụ – minh chứng rằng đôi khi, quá khứ không bao giờ hoàn toàn biến mất.