Thủy triều đỏ là một hiện tượng thiên nhiên kỳ lạ, khiến mặt nước biển chuyển sang màu đỏ rực hoặc nâu sẫm, trông có vẻ đẹp mắt từ xa. Tuy nhiên, đằng sau vẻ ngoài ấn tượng ấy là một hiểm họa khôn lường đối với hệ sinh thái biển, nền kinh tế và sức khỏe con người. Vậy thủy triều đỏ là gì, nguyên nhân do đâu và nó gây ra những hậu quả nghiêm trọng như thế nào?
Thủy triều đỏ, hay còn gọi là tảo nở hoa có hại (HABs), là hiện tượng bùng phát số lượng bất thường của một số loại tảo biển (vi sinh vật phù du) trong nước. Khi các loài tảo này sinh sôi nảy nở với mật độ cực lớn, chúng sẽ tạo ra những vệt màu đỏ, xanh, hoặc nâu trên mặt biển. Nhiều loài tảo trong số đó sản sinh ra các chất độc thần kinh, gây hại nghiêm trọng cho các sinh vật biển và con người.
Thủy triều đỏ thường xảy ra khi có sự kết hợp của nhiều yếu tố:
Ô nhiễm và phú dưỡng: Đây là nguyên nhân chính. Nước thải sinh hoạt, chất thải công nghiệp và đặc biệt là phân bón từ nông nghiệp chảy ra biển làm tăng đột ngột nồng độ các chất dinh dưỡng như nitơ và phốt pho.
Điều kiện thời tiết thuận lợi: Nhiệt độ nước biển tăng cao, ánh sáng mặt trời mạnh và dòng chảy yếu tạo môi trường lý tưởng cho tảo bùng phát.
Yếu tố tự nhiên: Một số yếu tố như sự thay đổi của dòng hải lưu hoặc các sự kiện tự nhiên cũng có thể kích hoạt hiện tượng này.
Nhiệt độ nước biển tăng cao, ánh sáng mặt trời mạnh và dòng chảy yếu. Ảnh: Internet
Đối với hệ sinh thái biển:
Hải sản chết hàng loạt: Tảo độc tiết ra chất độc thần kinh, gây ngộ độc và giết chết cá, tôm, cua, và các loài động vật biển khác.
Suy giảm oxy trong nước: Khi tảo chết và phân hủy, chúng tiêu thụ một lượng lớn oxy trong nước, gây ra hiện tượng thiếu oxy (vùng chết) và làm ngạt thở các sinh vật sống dưới đáy biển.
Đối với kinh tế: Ngành nuôi trồng và đánh bắt thủy hải sản chịu tổn thất nặng nề, du lịch bị ảnh hưởng do bãi biển bị ô nhiễm, dẫn đến thiệt hại kinh tế lớn cho các địa phương ven biển.
Đối với sức khỏe con người: Người ăn phải hải sản bị nhiễm độc từ tảo có thể mắc các bệnh ngộ độc nghiêm trọng như ngộ độc thần kinh (NSP) hoặc liệt cơ (PSP), có thể đe dọa tính mạng. Hít phải các hạt aerosol từ nước biển nhiễm độc cũng có thể gây ra các vấn đề về hô hấp.
Giám sát và cảnh báo sớm: Các cơ quan chức năng cần thiết lập hệ thống giám sát và cảnh báo sớm để thông báo cho ngư dân và người dân về nguy cơ thủy triều đỏ.
Kiểm soát ô nhiễm nguồn nước: Đây là giải pháp cốt lõi và lâu dài. Việc xử lý hiệu quả nước thải sinh hoạt và công nghiệp, cùng với việc quản lý việc sử dụng phân bón hóa học trong nông nghiệp, sẽ giúp giảm thiểu nguồn dinh dưỡng đổ ra biển.
Nghiên cứu khoa học: Tiếp tục nghiên cứu các loài tảo độc và cơ chế bùng phát của chúng để có các biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn.
Thiết lập hệ thống giám sát và cảnh báo sớm cho ngư dân. Ảnh: Internet
Với sự gia tăng của biến đổi khí hậu và hoạt động của con người, các nhà khoa học dự đoán rằng hiện tượng thủy triều đỏ sẽ xảy ra thường xuyên hơn và với mức độ nghiêm trọng lớn hơn trong tương lai. Do đó, việc nâng cao nhận thức và hành động quyết liệt để bảo vệ môi trường biển là điều cần thiết hơn bao giờ hết.
Kết luận
Thủy triều đỏ là một lời cảnh tỉnh từ tự nhiên về sự mất cân bằng của hệ sinh thái biển. Để ngăn chặn hiểm họa này, không chỉ cần các giải pháp khoa học và kỹ thuật mà còn phải có sự chung tay của toàn xã hội trong việc kiểm soát ô nhiễm. Bảo vệ môi trường biển chính là bảo vệ nguồn sống của chúng ta.