Trong cơn sốt vàng AI toàn cầu, hàng nghìn chuyên viên đang âm thầm "dạy dỗ" cho các mô hình như Gemini của Google. Nhưng thay vì được hưởng lợi từ cuộc bùng nổ công nghệ, họ lại đang đối mặt với áp lực cực độ, mức lương thấp và một tương lai bấp bênh.
Khi Rachael Sawyer nhận được lời mời làm "nhà phân tích văn bản" vào mùa xuân 2024, cô nghĩ mình đã tìm được một công việc quen thuộc. Nhưng ngay trong ngày đầu tiên, sự thật được hé lộ: cô là một mắt xích trong cỗ máy khổng lồ của Google, có nhiệm vụ đánh giá và tinh chỉnh những nội dung do AI tạo ra.
Sawyer là một phần của "tầng giữa" trong chuỗi cung ứng AI – một đội quân vô hình được Google thuê thông qua các công ty trung gian như GlobalLogic. Công việc của họ là kiểm duyệt đầu ra cho các sản phẩm đình đám như chatbot Gemini hay tính năng AI Overviews. Họ là những người bảo vệ, đảm bảo AI không đưa ra những câu trả lời độc hại hay sai lệch.
"Chúng tôi giống như đội cứu hộ trên bãi biển," Alex, một chuyên viên đánh giá, ví von. "Các kỹ sư bận rộn với code, còn chúng tôi là người đảm bảo không có điều gì tồi tệ xảy ra với người dùng."
Áp Lực Vô Hình Và Sự Bấp Bênh Thường Trực
Để cạnh tranh với OpenAI, Google đã chạy nước rút, liên tục tung ra các phiên bản AI mới với lời hứa về độ chính xác vượt trội. Điều này đồng nghĩa với áp lực đè nặng lên vai đội ngũ đánh giá. Họ phải làm việc ngày đêm để dạy chatbot cách trả lời về mọi lĩnh vực, từ y học đến vật lý thiên văn, đồng thời lọc bỏ những nội dung nguy hiểm.
Tuy nhiên, công việc quan trọng này lại không đi kèm với sự đãi ngộ tương xứng. Nằm ở giữa các kỹ sư AI lương cao tại Mỹ và những người dán nhãn dữ liệu ở các nước đang phát triển, họ nhận mức lương chỉ từ 16-21 USD/giờ. Đa số làm việc theo hợp đồng, không có phúc lợi hay ngày nghỉ được trả lương.
Sự khắc nghiệt không chỉ dừng lại ở đó. Một chuyên viên cho biết thời gian cho mỗi nhiệm vụ đánh giá đã bị cắt giảm một nửa, từ 30 phút xuống còn 15 phút, trong khi khối lượng công việc không đổi. "Làm sao chúng tôi đảm bảo chất lượng và độ tin cậy của AI dưới áp lực như vậy?" cô đặt câu hỏi.
Tệ hơn nữa, nhiều người như Sawyer bất ngờ bị giao nhiệm vụ kiểm duyệt các nội dung bạo lực và tình dục do AI tạo ra mà không hề được báo trước hay có bất kỳ sự hỗ trợ nào về sức khỏe tinh thần. "Tôi đã sốc," Sawyer chia sẻ. "Áp lực hoàn thành hàng chục nhiệm vụ như vậy mỗi ngày khiến tôi rơi vào vòng xoáy lo lắng và hoảng loạn."
Sự bấp bênh là nỗi ám ảnh thường trực. Bất chấp ngành AI bùng nổ, GlobalLogic vẫn tiến hành nhiều đợt sa thải từ đầu năm 2025. Andrew Lauzon, một chuyên viên vừa gia nhập vào tháng 3, đã bị cho nghỉ việc vào tháng 8 với lý do "giảm quy mô dự án". "Làm sao chúng tôi có thể cảm thấy an toàn khi biết mình có thể bị sa thải bất cứ lúc nào?" Lauzon chua chát.
Trí tuệ nhân tạo. Ảnh: Internet
Mất Niềm Tin Từ Chính Những Người Trong Cuộc
Điều đáng nói nhất là chính những người đang góp phần xây dựng AI lại mất niềm tin vào nó. Nhiều chuyên viên cho biết họ tránh sử dụng các mô hình ngôn ngữ lớn và khuyên cả gia đình, bạn bè làm điều tương tự. Họ là những người hiểu rõ nhất những lỗ hổng và sự vội vã trong quá trình phát triển sản phẩm.
"Tôi chỉ muốn mọi người biết rằng AI đang được quảng bá như một 'phép màu công nghệ'", Sawyer nói. "Nhưng không phải vậy. Nó được xây dựng trên mồ hôi của những người làm việc quá sức và bị trả lương thấp".
Phía sau biểu tượng lấp lánh của AI là một thực tế ít được biết đến: công nghệ đột phá này vẫn đang dựa vào sức lao động của con người – những người đang phải trả giá cho cuộc đua tốc độ của các ông lớn công nghệ.