Tại hội thảo về Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) 2024 tổ chức bởi Bộ Khoa học và Công nghệ ngày 2/10, ông Sacha Wunsch Vincent, Chuyên gia cao cấp của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), đã chia sẻ rằng để Việt Nam có thể lọt vào top 40 quốc gia đổi mới sáng tạo, việc tăng giá trị sản phẩm mang thương hiệu Việt là điều thiết yếu.
Theo báo cáo GII 2024, Việt Nam đứng thứ 44 trong số 133 quốc gia, tăng hai bậc so với năm 2023. Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh nhấn mạnh rằng chỉ số này phản ánh đầy đủ mô hình phát triển kinh tế của quốc gia, dựa trên khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Ông cũng cho biết WIPO đã ghi nhận sự cải thiện liên tục của Việt Nam trong nhiều năm qua, đưa nguồn lực từ đầu vào thành kết quả đầu ra trong phát triển kinh tế xã hội.
Trong báo cáo, đầu vào đổi mới sáng tạo của Việt Nam đã tăng 4 bậc lên vị trí 53, trong khi đầu ra đổi mới sáng tạo cũng tăng 4 bậc lên vị trí 36. Các chỉ số này bao gồm 5 trụ cột đầu vào và 2 trụ cột đầu ra. Thứ trưởng Hoàng Minh coi đây là một thành tựu đáng tự hào và là nỗ lực của toàn bộ hệ thống chính trị.
Tuy nhiên, ông Sacha cũng chỉ ra rằng một số chỉ số như công bố ấn phẩm khoa học và chi tiêu cho nghiên cứu phát triển của Việt Nam đang giảm. Ông khuyến nghị Việt Nam cần cải thiện ba điểm quan trọng: tăng chi tiêu cho giáo dục trên % GDP, gia tăng số lượng đơn đăng ký sáng chế và tăng cường chi phí cho nghiên cứu phát triển (R&D) ở cả cấp độ doanh nghiệp và quốc gia. Những yếu tố này là động lực quan trọng cho hoạt động đổi mới sáng tạo trong tương lai.
Ông Sacha cũng ghi nhận rằng năm 2024, Việt Nam đứng đầu thế giới về chỉ số nhập khẩu công nghệ cao, xuất khẩu công nghệ cao và xuất khẩu hàng hóa sáng tạo. Ông cho rằng điều này cho thấy Việt Nam đang nỗ lực đưa hàng hóa ra thị trường quốc tế và gia tăng giá trị thương hiệu mạnh mẽ.
Để tiến xa hơn, ông Sacha khuyến nghị Việt Nam cần tìm hiểu về tiêu thụ vốn và chuyển hướng đầu tư vào các dự án đổi mới sáng tạo. Ông nhấn mạnh rằng để có thể trở thành một trong top 40 quốc gia đổi mới sáng tạo, Việt Nam cần gia tăng giá trị thương hiệu sản phẩm sở hữu trí tuệ, đồng thời phát triển những sản phẩm tinh vi và có thương hiệu, thay vì chỉ xuất khẩu sản phẩm lắp ráp theo đơn hàng từ các tập đoàn đa quốc gia.
Đồng tình với các khuyến nghị, PGS.TS Vũ Văn Tích, Giám đốc Học viện Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo, cho rằng Việt Nam cần tập trung vào việc cải thiện các nhóm chỉ số đang có xu hướng giảm. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các sản phẩm tri thức và tài sản trí tuệ, hiện vẫn chưa được khai thác và phát triển đầy đủ.
Chỉ số GII, được WIPO phối hợp với nhiều đơn vị thực hiện từ năm 2007, là công cụ quan trọng giúp đánh giá năng lực đổi mới sáng tạo của các quốc gia. Qua các chỉ số này, mỗi quốc gia có thể xác định điểm mạnh và điểm yếu của mình để điều chỉnh chiến lược chính sách kinh tế và đổi mới sáng tạo cho phù hợp.
Chính phủ Việt Nam đã sử dụng bộ chỉ số này như một công cụ quản lý quan trọng, thể hiện sự cam kết mạnh mẽ trong việc nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo, cải thiện các chỉ số thành phần nhằm phát triển kinh tế bền vững.
