Ngày nay, trí tuệ nhân tạo (AI) là một trong những lĩnh vực có tốc độ phát triển nhanh nhất, góp phần thay đổi cách chúng ta làm việc, giải trí và kết nối. Tuy nhiên, với sự phát triển của AI, nhu cầu về tính minh bạch và trách nhiệm ngày càng trở nên cần thiết. Để đáp ứng yêu cầu này, Tổ chức Sáng kiến Nguồn mở (OSI) đã phát triển Định Nghĩa AI Nguồn mở (OSAID) nhằm tạo ra một khuôn khổ định nghĩa rõ ràng và tiêu chuẩn hóa việc đánh giá các hệ thống AI nguồn mở. Đây không chỉ là bước tiến của OSI mà còn là một dấu mốc cho sự phát triển của AI minh bạch và có trách nhiệm.
Bài viết này sẽ giới thiệu chi tiết về Định Nghĩa AI Nguồn mở (OSAID) và tầm quan trọng của nó trong bối cảnh công nghệ hiện đại, đồng thời đi sâu vào các khía cạnh nổi bật như quyền tự do nguồn mở, tính minh bạch, và quyền truy cập vào mã nguồn AI. Đây sẽ là nền tảng để đánh giá và phát triển AI mã nguồn mở trong tương lai.
OSI, hay Tổ chức Sáng kiến Nguồn Mở, là cơ quan hàng đầu về nguồn mở toàn cầu, được biết đến rộng rãi với vai trò định nghĩa và bảo vệ các giá trị nguồn mở. Với OSAID, OSI đã cung cấp một khung định nghĩa quan trọng để xác định các hệ thống AI có thể coi là nguồn mở. Được công bố tại hội nghị All Things Open, định nghĩa này là kết quả của một năm nghiên cứu và đóng góp từ nhiều bên liên quan.
OSAID không chỉ đưa ra các tiêu chuẩn cho hệ thống AI nguồn mở mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng các yêu cầu nguồn mở đối với toàn bộ thành phần của hệ thống, từ mô hình, trọng số đến tham số. Điều này nhằm đảm bảo rằng các công nghệ AI mã nguồn mở được phát triển với độ minh bạch và trách nhiệm cao.
.png)
Để một hệ thống AI được coi là nguồn mở, OSAID yêu cầu rằng hệ thống đó phải cung cấp bốn quyền tự do cơ bản sau:
Những quyền tự do này áp dụng không chỉ cho hệ thống hoạt động đầy đủ mà còn cho các thành phần riêng biệt của hệ thống. Việc áp dụng các quyền tự do này là yếu tố quan trọng để đảm bảo rằng mọi người có thể tiếp cận mã nguồn AI, từ đó thúc đẩy tính minh bạch và khả năng sửa đổi.
Một trong những yêu cầu chính của OSAID là tính minh bạch trong AI. Theo đó, các mô hình nguồn mở cần cung cấp đủ thông tin về dữ liệu đào tạo, trọng số và tham số của mô hình. Yêu cầu này đảm bảo rằng người dùng có thể dễ dàng tạo ra các hệ thống tương tự bằng cách sử dụng dữ liệu có sẵn hoặc dữ liệu tương tự.
Stefano Maffulli, Giám đốc điều hành của OSI, đã nhấn mạnh rằng mặc dù có những khó khăn và ý kiến khác nhau trong quá trình phát triển OSAID, kết quả cuối cùng đã mang lại một định nghĩa phù hợp với các tiêu chuẩn nguồn mở.
Stefano Maffulli
Định nghĩa AI nguồn mở của OSI đã nhận được sự ủng hộ từ nhiều tổ chức lớn, trong đó có Liên minh Hàng hóa Công cộng Kỹ thuật số (DPGA) và Viện EleutherAI. DPGA đã xác nhận rằng họ sẽ kết hợp OSAID vào tiêu chuẩn của mình, đồng thời công nhận rằng định nghĩa này sẽ hỗ trợ nhu cầu của các nhà nghiên cứu AI và giúp thúc đẩy tính minh bạch giữa các nhà phát triển AI lớn.
Stella Biderman, Giám đốc điều hành của EleutherAI, khẳng định rằng OSAID là một bước tiến quan trọng trong việc thúc đẩy lợi ích của nguyên tắc nguồn mở trong lĩnh vực AI. EleutherAI, tổ chức phi lợi nhuận nổi tiếng trong việc phát triển AI, tin rằng định nghĩa này sẽ hỗ trợ cho các nhà nghiên cứu độc lập và mở ra cơ hội mới để chia sẻ công khai các mô hình AI.
Mặc dù OSAID đánh dấu một bước tiến quan trọng, vẫn còn nhiều thách thức đối với việc thực hiện AI nguồn mở. Carlo Piana, Chủ tịch hội đồng quản trị OSI, đã nhấn mạnh rằng quá trình đồng thiết kế và quy trình phát triển OSAID không dễ dàng. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng những nỗ lực này là cần thiết để xây dựng một tiêu chuẩn AI có tính minh bạch và công bằng.
Bên cạnh đó, một trong những thách thức lớn nhất là yêu cầu về cung cấp tham số mô hình miễn phí. Điều này liên quan đến một khía cạnh pháp lý, và các chuyên gia dự đoán rằng khi hệ thống AI nguồn mở phát triển, hệ thống pháp lý cũng sẽ tiến hóa để hỗ trợ tốt hơn cho các yêu cầu này.
Để thực hiện các quyền tự do được đề xuất bởi OSAID, một điều kiện tiên quyết là quyền truy cập vào mã nguồn hoàn chỉnh và thông tin dữ liệu chi tiết của hệ thống. Quyền truy cập này đảm bảo rằng bất kỳ người dùng nào cũng có thể nghiên cứu và sửa đổi hệ thống theo nhu cầu của mình.
Việc chia sẻ mã nguồn và các tham số mô hình giúp tạo ra một hệ sinh thái AI minh bạch, đồng thời tăng cường khả năng đổi mới và phát triển công nghệ AI thông qua cộng đồng nguồn mở. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các nhà nghiên cứu độc lập và các tổ chức phi lợi nhuận như EleutherAI, những người đang tìm cách tạo ra các công nghệ AI công khai và có trách nhiệm.
Định nghĩa AI Nguồn mở (OSAID) của OSI đã mở ra một con đường mới cho phát triển AI minh bạch và có trách nhiệm. Bằng cách đưa ra các tiêu chuẩn rõ ràng về quyền tự do nguồn mở, quyền truy cập mã nguồn, và yêu cầu minh bạch trong AI, OSAID không chỉ giúp định hình tương lai của AI mà còn đảm bảo rằng AI sẽ phục vụ lợi ích chung của nhân loại.
Định nghĩa này đã và đang nhận được sự ủng hộ từ các tổ chức quốc tế và cộng đồng nguồn mở. Nó tạo ra một nền tảng vững chắc để các nhà phát triển và nghiên cứu AI xây dựng các mô hình AI công khai, phục vụ cho lợi ích cộng đồng.
Với sự phát triển của AI và tính minh bạch mà OSAID mang lại, chúng ta có thể kỳ vọng rằng AI nguồn mở sẽ ngày càng trở nên phổ biến, mang đến những ứng dụng công nghệ vượt trội và đáp ứng các tiêu chuẩn đạo đức cao. Đây là một dấu mốc quan trọng cho sự tiến bộ của công nghệ AI và sự đóng góp của OSI cho cộng đồng công nghệ toàn cầu.
