Ngày càng có nhiều lo ngại từ cộng đồng nghệ thuật và sáng tạo về việc các tác phẩm của họ bị sử dụng để đào tạo các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) mà không có sự cho phép. Đơn kiến nghị do hơn 11.500 người ký tên, bao gồm các nhân vật nổi tiếng như diễn viên Kevin Bacon, tiểu thuyết gia đoạt giải Nobel Kazuo Ishiguro, nhạc sĩ Robert Smith của ban nhạc The Cure, và nhà báo Sidney Blumenthal. Nội dung của đơn này phản đối việc sử dụng không phép các tác phẩm sáng tạo để đào tạo AI, coi đây là một mối đe dọa nghiêm trọng đến sinh kế của những người làm nghệ thuật.
Trong bối cảnh các công ty AI sử dụng dữ liệu lớn từ internet, bao gồm các tác phẩm nghệ thuật, văn học, và âm nhạc, để huấn luyện các mô hình ngôn ngữ và hình ảnh, các nghệ sĩ và nhà sáng tạo cho rằng điều này tương đương với việc chiếm đoạt tài sản trí tuệ mà không có sự đền bù hoặc tôn trọng bản quyền. Đơn kiến nghị nhấn mạnh rằng hành động này "phi nhân hóa" công việc của những người sáng tạo, coi tác phẩm nghệ thuật chỉ là "dữ liệu đào tạo".
Đơn kiến nghị xuất hiện trong thời điểm các nhà làm luật trên toàn cầu đang xem xét cách quản lý việc sử dụng dữ liệu cho đào tạo AI. Tại Anh, chính phủ đang cân nhắc mô hình "opt-out" cho việc sử dụng nội dung vào mục đích đào tạo AI, tức là các tác giả và nghệ sĩ phải tự nguyện từ chối nếu không muốn tác phẩm của mình bị thu thập. Tuy nhiên, những người ủng hộ bảo vệ bản quyền nghệ thuật cho rằng điều này là không đủ, và yêu cầu các quy định nghiêm ngặt hơn.
Ed Newton-Rex, nhà soạn nhạc và cựu giám đốc điều hành tại Stability AI, người đứng sau sáng kiến này, cho biết sự lo lắng trong giới sáng tạo là rất rõ ràng. Ông chỉ trích các công ty AI vì đã coi nghệ thuật như một dạng tài nguyên công cộng, sẵn sàng để khai thác mà không có sự công nhận hoặc đền bù cho những người tạo ra nó.
Việc sử dụng các tác phẩm nghệ thuật mà không xin phép không chỉ ảnh hưởng đến vấn đề pháp lý mà còn có những tác động lớn đến nền kinh tế sáng tạo. Các nghệ sĩ cho rằng khi AI có thể tạo ra các tác phẩm gần giống với những gì họ làm, giá trị của công việc sáng tạo và bản quyền có thể bị giảm sút. Điều này làm xói mòn sinh kế của hàng nghìn người phụ thuộc vào doanh thu từ tác phẩm nghệ thuật và văn hóa.
Bên cạnh đó, việc AI "học" từ những tác phẩm sáng tạo có thể làm mờ ranh giới giữa sáng tạo của con người và sản phẩm của máy móc. Điều này dẫn đến một câu hỏi lớn về đạo đức: Liệu những gì AI tạo ra có thể coi là sáng tạo thực sự khi nó chỉ là sự kết hợp và biến đổi từ những tác phẩm của con người?
Mặc dù có những phản đối gay gắt từ phía nghệ sĩ, các công ty AI lập luận rằng việc sử dụng dữ liệu mở trên internet để đào tạo mô hình là hợp pháp và cần thiết để cải thiện hiệu suất của các hệ thống AI. Họ cho rằng những cải tiến trong AI có thể mang lại lợi ích lớn hơn cho xã hội, chẳng hạn như cải thiện hiệu suất làm việc, tăng cường nghiên cứu y học, và nâng cao trải nghiệm người dùng.
Tuy nhiên, các nhà phê bình cho rằng lập luận này không nên được sử dụng để biện minh cho việc vi phạm bản quyền và quyền sở hữu trí tuệ. Họ đề xuất rằng nếu các công ty AI muốn sử dụng tác phẩm của người khác, họ nên trả tiền hoặc đạt được thỏa thuận với các nghệ sĩ.
Trong khi các chính phủ và tổ chức quốc tế đang thảo luận về cách quản lý việc sử dụng dữ liệu trong AI, nhiều nghệ sĩ và nhà sáng tạo yêu cầu các quy định chặt chẽ hơn để bảo vệ quyền lợi của họ. Một số đề xuất bao gồm yêu cầu giấy phép cho bất kỳ việc sử dụng nào của các tác phẩm có bản quyền, và việc thiết lập một quỹ đền bù cho những người sáng tạo khi tác phẩm của họ được sử dụng để đào tạo AI.
Câu chuyện về việc sử dụng dữ liệu không phép cho đào tạo AI không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn liên quan đến việc xác định lại giá trị và vai trò của nghệ thuật và sáng tạo trong thời đại công nghệ. Khi AI tiếp tục phát triển, các cuộc tranh luận này sẽ càng trở nên quan trọng và phức tạp hơn, đòi hỏi những chính sách và quy định phù hợp để đảm bảo sự cân bằng giữa công nghệ và nhân văn.
