Với sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) và các công nghệ liên quan, một báo cáo mới từ Gartner đã đưa ra dự báo rằng đến năm 2027, 80% lực lượng lao động làm việc trong lĩnh vực AI sẽ cần được nâng cao kỹ năng để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Đặc biệt, các nền tảng phát triển AI sẽ đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ các kỹ sư phần mềm và giúp các tổ chức xây dựng năng lực một cách hiệu quả hơn.
Gartner nhận định rằng trí tuệ nhân tạo tạo sinh (generative AI) sẽ thúc đẩy sự ra đời của nhiều vai trò mới trong lĩnh vực phát triển phần mềm và vận hành. Những vai trò này sẽ yêu cầu lực lượng lao động phải học hỏi và thích nghi với những kỹ năng mới, bao gồm kỹ năng RAG (retrieval-augmented generation) – một kỹ thuật nâng cao độ chính xác và độ tin cậy của các mô hình AI tạo sinh.
Trong khi có nhiều lo ngại rằng sự phát triển của AI có thể làm giảm nhu cầu về kỹ sư phần mềm hoặc thậm chí thay thế họ, Gartner lại có một góc nhìn tích cực hơn. Theo Philip Walsh, chuyên gia phân tích cấp cao tại Gartner, AI sẽ không chỉ đơn thuần thay thế mà sẽ biến đổi vai trò của các kỹ sư phần mềm. Ông cho biết: “Chuyên môn và sự sáng tạo của con người sẽ luôn cần thiết để cung cấp các phần mềm phức tạp và đổi mới.”
Điều này cho thấy rằng tương lai của ngành phát triển phần mềm sẽ là sự hợp tác giữa con người và AI, với vai trò của con người vẫn giữ vai trò cốt lõi trong việc định hướng và sáng tạo. Kỹ sư AI sẽ cần phải sở hữu sự kết hợp độc đáo giữa các kỹ năng về khoa học dữ liệu, kỹ thuật phần mềm và học máy (machine learning) – một bộ kỹ năng ngày càng được săn đón trên thị trường.
Trong thời gian ngắn hạn, các công cụ AI sẽ giúp gia tăng năng suất lao động bằng cách hỗ trợ các kỹ sư phần mềm trong công việc hiện tại của họ. Điều này đặc biệt đúng đối với các kỹ sư cao cấp trong các tổ chức đã có thực hành kỹ thuật trưởng thành. AI sẽ giúp tối ưu hóa quy trình làm việc, tự động hóa các nhiệm vụ lặp đi lặp lại và cải thiện khả năng sáng tạo thông qua các mô hình tạo sinh.
Tuy nhiên, trong trung hạn, sự phát triển của các tác nhân AI (AI agents) sẽ đẩy mạnh ranh giới, thay đổi mô hình làm việc của kỹ sư phần mềm. Các tác nhân này có khả năng tự động hóa và chuyển giao nhiều nhiệm vụ hơn, giúp kỹ sư phần mềm tập trung vào các nhiệm vụ chiến lược hơn.
Trong giai đoạn này, Gartner nhận định rằng chúng ta sẽ chứng kiến sự ra đời của kỹ thuật phần mềm bản địa AI (AI-native software engineering), trong đó phần lớn mã nguồn sẽ do AI tạo ra thay vì do con người viết tay. Vai trò của kỹ sư phần mềm sẽ thay đổi từ việc trực tiếp viết mã sang việc định hướng các tác nhân AI bằng cách cung cấp bối cảnh và ràng buộc phù hợp cho các nhiệm vụ cụ thể.
Điều này sẽ làm cho kỹ năng lập trình bằng ngôn ngữ tự nhiên (natural-language prompt engineering) và kỹ năng RAG trở thành yếu tố quan trọng đối với các kỹ sư phần mềm trong tương lai. Khả năng hiểu và chỉ đạo AI thông qua các lệnh ngôn ngữ tự nhiên sẽ là một trong những kỹ năng cốt lõi mà các kỹ sư cần phải thành thạo.
Trong dài hạn, các bước tiến lớn trong công nghệ AI sẽ phá vỡ nhiều giới hạn hiện tại và dẫn đến sự phát triển của kỹ thuật AI (AI engineering). Đây là một giai đoạn mà các tổ chức không chỉ cần những kỹ sư phần mềm có kỹ năng cao, mà còn cần nhiều hơn những kỹ sư AI để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về các phần mềm tích hợp AI.
Một khảo sát của Gartner được thực hiện vào quý 4 năm 2023 với 300 tổ chức tại Mỹ và Anh đã cho thấy 56% các nhà lãnh đạo kỹ thuật phần mềm đánh giá kỹ sư AI/machine learning (ML) là vai trò có nhu cầu cao nhất trong năm 2024. Họ cũng xác định rằng việc áp dụng AI/ML vào các ứng dụng hiện tại là khoảng trống kỹ năng lớn nhất mà họ đang phải đối mặt.
Theo Philip Walsh, các tổ chức muốn xây dựng năng lực AI hiệu quả sẽ cần đầu tư vào các nền tảng phát triển AI (AI developer platforms). Những nền tảng này sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp phát triển và triển khai các giải pháp AI ở quy mô lớn. Tuy nhiên, điều này cũng đòi hỏi sự nâng cao kỹ năng của các nhóm kỹ thuật dữ liệu và kỹ thuật nền tảng để họ có thể áp dụng các công cụ và quy trình nhằm duy trì tích hợp liên tục và phát triển liên tục (CI/CD) cho các thành phần AI.
Báo cáo của Gartner nhấn mạnh rằng sự phát triển mạnh mẽ của AI không đồng nghĩa với việc thay thế con người, mà thay vào đó là sự thay đổi sâu sắc trong cách chúng ta làm việc và phát triển phần mềm. Để bắt kịp với xu hướng này, lực lượng lao động sẽ cần phải được nâng cao kỹ năng với các công nghệ mới như RAG và lập trình ngôn ngữ tự nhiên.
Đối với các tổ chức, việc đầu tư vào nền tảng phát triển AI và đào tạo lại nhân viên sẽ là yếu tố quyết định để duy trì lợi thế cạnh tranh trong thời kỳ AI đang thay đổi mạnh mẽ thế giới công nghệ. Kỹ sư AI sẽ trở thành một vai trò không thể thiếu, và sự hợp tác giữa con người và AI sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành phát triển phần mềm.
