Trong các bản tin thời tiết, bạn có thể thường xuyên nghe đến cái tên El Niño. Đây là một trong những hiện tượng khí hậu tự nhiên mạnh mẽ và có ảnh hưởng rộng khắp nhất trên Trái đất. Tuy nhiên, nó không chỉ là một hiện tượng thời tiết thông thường. El Niño là một phần của một chu kỳ phức tạp trên Thái Bình Dương, có khả năng gây ra những thay đổi thời tiết cực đoan trên toàn cầu, từ hạn hán khắc nghiệt đến lũ lụt nặng nề.
El Niño là một hiện tượng khí hậu tự nhiên, đặc trưng bởi sự nóng lên bất thường của nhiệt độ mặt nước biển ở khu vực trung tâm và phía đông Thái Bình Dương xích đạo. Nó là một pha của chu trình lớn hơn được gọi là El Niño-Dao động phương Nam (ENSO). Pha ngược lại, khi mặt nước biển nguội đi, được gọi là La Niña. Chu kỳ ENSO diễn ra không đều, thường kéo dài từ 2 đến 7 năm.
Để hiểu El Niño, hãy xem xét trạng thái bình thường của Thái Bình Dương:
Các cơn gió mậu dịch (trade winds) thổi mạnh từ đông sang tây, đẩy nước ấm trên bề mặt về phía tây (gần châu Á và Australia).
Điều này cho phép nước lạnh, giàu dinh dưỡng từ sâu dưới đáy đại dương trồi lên ở phía đông (gần bờ biển Peru và Ecuador).
Khi El Niño xảy ra:
Các cơn gió mậu dịch này yếu đi hoặc thậm chí đảo chiều.
Nước ấm ở phía tây bắt đầu tràn ngược về phía đông.
Nước lạnh từ đáy biển không thể trồi lên, làm cho toàn bộ khu vực phía đông Thái Bình Dương trở nên ấm bất thường.
Sự thay đổi nhiệt độ này làm xáo trộn toàn bộ áp suất và mô hình gió, dẫn đến những thay đổi dây chuyền trên khắp thế giới.
Sự thay đổi nhiệt độ này làm xáo trộn toàn bộ áp suất và mô hình gió. Ảnh: Internet
Hạn hán và cháy rừng: Ở Đông Nam Á, Australia và một phần châu Phi, El Niño thường gây ra lượng mưa dưới mức trung bình, dẫn đến hạn hán kéo dài và nguy cơ cháy rừng tăng cao. Việt Nam thường chịu ảnh hưởng nặng nề bởi El Niño, đặc biệt là ở khu vực miền Trung và Tây Nguyên.
Mưa lớn và lũ lụt: Trái lại, ở một số khu vực Nam Mỹ (như Peru, Ecuador), phía nam Hoa Kỳ và một số vùng ở châu Phi, El Niño gây ra những cơn mưa lớn bất thường và lũ lụt nghiêm trọng.
Tác động đến hệ sinh thái biển: Sự thiếu hụt nước lạnh trồi lên ở phía đông Thái Bình Dương làm giảm lượng dinh dưỡng, ảnh hưởng tiêu cực đến các ngành thủy sản của các quốc gia như Peru và Ecuador.
Làm tăng nhiệt độ toàn cầu: El Niño giải phóng một lượng lớn nhiệt vào khí quyển, khiến nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng lên đáng kể, thường dẫn đến những năm phá kỷ lục về nhiệt độ.
Các nhà khoa học đang nghiên cứu cách biến đổi khí hậu có thể tác động đến chu kỳ ENSO. Có bằng chứng cho thấy biến đổi khí hậu có thể làm tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng El Niño cực đoan, khiến các tác động của chúng trở nên nghiêm trọng hơn trong tương lai. Việc dự báo chính xác El Niño trở thành một thách thức quan trọng để các quốc gia có thể chủ động ứng phó.
Lượng mưa dưới mức trung bình, dẫn đến hạn hán kéo dài và nguy cơ cháy rừng tăng cao. Ảnh: Internet
Trong một thế giới ấm lên, việc hiểu và dự báo El Niño sẽ ngày càng trở nên quan trọng. Các mô hình khí hậu đang được cải thiện để dự đoán tốt hơn các sự kiện này, giúp các chính phủ và cộng đồng chuẩn bị cho những tác động của chúng. Các hệ thống cảnh báo sớm và kế hoạch ứng phó sẽ là chìa khóa để giảm thiểu thiệt hại từ hiện tượng khí hậu này.
Kết luận
El Niño không chỉ là một hiện tượng thời tiết mà là một lực lượng khí hậu toàn cầu, có khả năng thay đổi cuộc sống của hàng triệu người. Việc nghiên cứu, hiểu và chuẩn bị cho nó là điều cần thiết để xây dựng một tương lai kiên cường hơn trước những biến đổi của tự nhiên.