Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang mở ra những cơ hội đột phá trong nhiều lĩnh vực, và chăm sóc sức khỏe là một trong những lĩnh vực hưởng lợi nhiều nhất. Một trong những ví dụ nổi bật gần đây là cuộc đua giành giải thưởng trị giá 1 triệu bảng Anh cho các công nghệ hỗ trợ người mắc chứng sa sút trí tuệ (dementia), giúp họ sống độc lập và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Giải thưởng này, được tài trợ bởi Hiệp hội Alzheimer và Innovate UK, nhằm tìm ra giải pháp công nghệ đột phá giúp những người mắc sa sút trí tuệ duy trì khả năng sinh hoạt hằng ngày và giảm thiểu sự phụ thuộc vào người chăm sóc. Năm dự án đã lọt vào vòng chung kết, mỗi dự án mang một tiềm năng khác nhau trong việc cải thiện cuộc sống của hàng triệu người trên thế giới đang chịu ảnh hưởng của căn bệnh này.
Trong số các dự án tham gia, kính AI của công ty Animorph gây ấn tượng mạnh mẽ. Mặc dù có hình dáng thô kệch với gọng dày và kiểu dáng cồng kềnh như kính 3D của những năm 1990, nhưng chính công nghệ bên trong mới là điều thực sự đáng chú ý. Khi đeo kính, người dùng sẽ thấy xuất hiện một màn hình trước mắt, trên đó hiển thị mục tiêu màu xanh mà họ có thể điều khiển để tương tác với các đồ vật xung quanh.
Hệ thống này không chỉ giúp nhận diện các vật dụng, như thiết bị nhà bếp, mà còn cung cấp thông tin hướng dẫn cách sử dụng chúng. Hơn nữa, AI trong kính có khả năng "học hỏi" từ những lần tương tác trước đó để cải thiện trải nghiệm người dùng. Được trang bị micro và loa tích hợp, kính có thể ghi lại và phát lại những kỷ niệm liên quan đến các đồ vật, đồng thời có thể tương tác với người đeo bằng một giọng nói nhẹ nhàng với âm điệu Scotland dễ chịu.
Szczepan Orlins, Giám đốc của Animorph, chia sẻ rằng mục tiêu của kính AI là "nhảy qua" các giao diện phức tạp như điện thoại thông minh và thay vào đó, tận dụng khả năng tương tác tự nhiên của con người với môi trường xung quanh. Mặc dù thiết bị này vẫn đang trong giai đoạn phát triển – với một số hạn chế như trọng lượng nặng và chưa thể xử lý tốt tiếng ồn môi trường – tiềm năng của nó là vô cùng lớn.
Ngoài kính AI, hai đội khác trong vòng chung kết đã phát triển các thiết bị đeo thông minh với mục tiêu bảo vệ người dùng khỏi những nguy cơ thường gặp. Một dự án sử dụng công nghệ cảm biến được sử dụng trong các trận đấu bóng đá để dự đoán và phòng ngừa các tình huống té ngã. Đây là một trong những vấn đề nguy hiểm nhất đối với người mắc chứng sa sút trí tuệ, do khả năng giữ thăng bằng và phán đoán của họ bị suy giảm.
Dự án khác tập trung vào việc theo dõi thói quen hằng ngày của người đeo, từ đó nhắc nhở họ thực hiện các hoạt động quan trọng trong thói quen sinh hoạt. Nếu người dùng không phản hồi lại, thiết bị sẽ gửi cảnh báo đến người chăm sóc, giúp can thiệp kịp thời và ngăn chặn những tình huống bất ngờ.
Một trong những điểm đáng chú ý khác của giải thưởng là sự tham gia của công ty Supersense Technologies với thiết bị giám sát tại nhà không xâm lấn. Khác với những hệ thống giám sát thông thường sử dụng camera hoặc micro, giải pháp của Supersense dùng công nghệ radar để theo dõi vị trí và chuyển động của người bệnh trong nhiều phòng. Bằng cách kết hợp với học máy (machine learning), thiết bị có thể nhận diện các hành vi bất thường và đưa ra cảnh báo kịp thời cho người thân hoặc người chăm sóc.
Dr. Matt Ash, đồng sáng lập và Giám đốc công nghệ của Supersense Technologies, giải thích rằng hệ thống này cho phép người chăm sóc theo dõi sự thay đổi trong hành vi của bệnh nhân mà không vi phạm quyền riêng tư. Thiết bị có thể gửi các thông báo hàng ngày để thông báo về tình trạng của người bệnh, chẳng hạn như "mẹ đã thức dậy và đã bật máy sưởi," mang lại sự an tâm cho người thân.
Cả năm dự án đã được chọn từ 24 đội bán kết, với mỗi đội nhận được thêm 300.000 bảng Anh để phát triển sản phẩm của họ. Người chiến thắng cuối cùng sẽ nhận giải thưởng 1 triệu bảng Anh vào đầu năm 2026.
Kate Lee, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Alzheimer, nhấn mạnh rằng AI mang đến những cơ hội đầy hứa hẹn để giúp người mắc sa sút trí tuệ duy trì khả năng sinh hoạt độc lập. "Bằng cách khai thác sức mạnh của công nghệ, chúng ta có thể hỗ trợ việc gợi nhớ ký ức và giúp các cá nhân duy trì thói quen hàng ngày của họ."
Trong bối cảnh công nghệ AI ngày càng phát triển mạnh mẽ, tiềm năng ứng dụng trong việc chăm sóc người mắc chứng sa sút trí tuệ là vô cùng rộng lớn. Những bước tiến này không chỉ cải thiện cuộc sống của người bệnh mà còn mang lại sự an tâm cho gia đình và người thân, giúp họ duy trì kết nối và chăm sóc một cách hiệu quả hơn.
Tris Dyson, Giám đốc điều hành tại Challenge Works – đơn vị tổ chức giải thưởng, chia sẻ rằng AI không chỉ là hiện tại mà còn là tương lai của công nghệ chăm sóc sức khỏe. "Bạn có thể tưởng tượng rằng đây chỉ là khởi đầu của một loạt công nghệ dựa trên AI, và khi những người tiên phong bắt đầu, những người khác sẽ theo sau, điều đó thực sự đáng mong đợi."
Giải thưởng trị giá 1 triệu bảng Anh không chỉ là cơ hội khuyến khích sáng tạo mà còn là bước đệm để đưa công nghệ vào thực tiễn, mở ra một tương lai mà người mắc chứng sa sút trí tuệ có thể sống độc lập và an toàn hơn trong chính ngôi nhà của mình.
