Trong bối cảnh dữ liệu về thời tiết và khí hậu đang bùng nổ, nhiều công cụ dự báo hiện tại đã không còn khả năng xử lý hiệu quả. Một công ty khởi nghiệp mới, Brightband, đang hướng tới việc phát triển các mô hình dự báo dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI) và đồng thời đặt ra tiêu chuẩn mã nguồn mở trong lĩnh vực này.
Các kỹ thuật dự đoán thời tiết và giám sát khí hậu hiện nay chủ yếu dựa vào các mô hình thống kê và số học đã tồn tại hàng thập kỷ. Điều này không có nghĩa là chúng không hiệu quả, mà đơn giản là không đủ linh hoạt để xử lý khối lượng dữ liệu lớn hiện nay. Những mô hình vật lý này thường yêu cầu thời gian xử lý lâu dài trên các siêu máy tính.
Tuy nhiên, AI đã chứng minh khả năng nổi bật trong việc phát hiện các mẫu từ khối lượng dữ liệu lớn. Nghiên cứu cho thấy khi AI được huấn luyện trên hàng năm dữ liệu quan sát và các mẫu thời tiết toàn cầu, nó có thể dự đoán các sự kiện sắp xảy ra với độ chính xác đáng ngạc nhiên.
Vậy tại sao công nghệ này vẫn chưa được ứng dụng rộng rãi?
Julian Green, CEO và đồng sáng lập của Brightband (trước đây là OpenEarthAI), đã chỉ ra rằng “Nguyên nhân chính dẫn đến khoảng cách này là do chính phủ gặp khó khăn trong việc thu hút nhân tài hàng đầu, cũng như các công ty thời tiết. Còn đối với các công ty công nghệ, thời tiết không phải là ngành cốt lõi của họ. Họ không đi sâu vào lĩnh vực này và làm việc với các bên liên quan để cung cấp công cụ cần thiết.” Ông nhấn mạnh rằng khởi nghiệp sẽ tạo ra cơ hội kết hợp giữa những người giỏi về AI, dữ liệu và thời tiết, nhằm hiện thực hóa tiềm năng của AI trong ngành dự báo thời tiết.
Brightband đang trong quá trình thiết kế mô hình riêng của mình, được huấn luyện dựa trên dữ liệu quan sát thời tiết trong nhiều năm. Daniel Rothenberg, đồng sáng lập và trưởng bộ phận dữ liệu và thời tiết, cho biết họ đang “đứng trên vai của những người khổng lồ.” Ông nói thêm rằng “Các mô hình vật lý lớn thực sự rất mạnh mẽ. Nhưng AI là người thụ hưởng từ những mô hình này — bước đầu tiên là tận dụng chúng, phát hiện rằng những mô hình này thực sự có thể học được các mẫu. Chúng tôi đang xây dựng trên nền tảng đó và mở rộng nó.”
Brightband hướng tới việc phát triển các mô hình với tốc độ và độ chính xác cao hơn nhiều so với các phương pháp hiện tại. Green nhận định, “Đó chính là sự đột phá cốt lõi: nhanh hơn và rẻ hơn,” giúp mô hình phù hợp hơn với các trường hợp sử dụng cụ thể và nhanh nhạy hơn.
Ông cũng nhấn mạnh rằng “Mọi người đều có những nhu cầu rất cụ thể trong các ngành công nghiệp khác nhau.” Chẳng hạn, các công ty năng lượng cần dự đoán nguồn cung năng lượng từ gió và mặt trời cũng như nhu cầu về sưởi ấm và làm mát; các công ty vận tải cần tránh thời tiết cực đoan; trong khi nông nghiệp cần lên kế hoạch trước hàng tuần để thuê nhân công cho việc gieo hạt, tưới nước, bón phân hoặc thu hoạch.
Đáng chú ý, Brightband cam kết mở mã nguồn cho các mô hình của mình để bất kỳ ai cũng có thể sử dụng. Green cho biết, “Mục tiêu của chúng tôi là mở mã cho khả năng dự đoán cơ bản, không chỉ mô hình mà cả dữ liệu bạn sử dụng để huấn luyện và các chỉ số bạn sử dụng để đánh giá; mô hình kinh doanh của chúng tôi là cung cấp các dịch vụ tính phí cho những khả năng cụ thể hơn.”
Một phần trong kế hoạch này bao gồm việc xử lý và phát hành nhiều dữ liệu đã bị bỏ qua vì khó làm việc. Rothenberg cho biết, “Có hàng petabyte dữ liệu lịch sử từ các quả bóng thời tiết và vệ tinh mà không ai sử dụng vì chúng khó khăn trong việc xử lý.” Tuy nhiên, giống như hầu hết các mô hình AI, nhiều dữ liệu hơn thường mang lại kết quả tốt hơn, và sự đa dạng của dữ liệu có thể cải thiện chất lượng đầu ra đáng kể. “Chúng tôi thực sự tin rằng việc xây dựng một cộng đồng xung quanh điều này sẽ thúc đẩy sự phát triển trong việc hiểu biết về khí quyển và làm điều đó ở quy mô lớn.”
Brightband cũng hợp tác chặt chẽ với các cơ quan như Cơ quan Thời tiết Quốc gia, đơn vị đang giữ một kho dữ liệu quan trọng. Green cho biết, “Chúng tôi không coi mình là đối thủ cạnh tranh với các cơ quan này, mà là những người cộng tác.”
Về tiến độ phát triển sản phẩm, Green thừa nhận rằng “Chúng tôi vẫn còn đang ở giai đoạn khá sớm.” Công ty hy vọng sẽ có một mô hình khả thi vào cuối năm 2024, có khả năng tiếp nhận dữ liệu từ các nguồn như hình ảnh vệ tinh hoặc radar địa phương và cung cấp dự báo.
Brightband được tổ chức như một công ty lợi ích công cộng, điều này có nghĩa là ban giám đốc cần cân nhắc giữa lợi ích của cổ đông và mục tiêu đã tuyên bố. Vòng gọi vốn Series A trị giá 10 triệu USD của công ty được dẫn dắt bởi Prelude Ventures với sự tham gia của nhiều nhà đầu tư khác.
