Amazon Web Services (AWS), một trong những nền tảng đám mây lớn nhất thế giới, đang tích cực tham gia vào cuộc đua phát triển chip AI bằng cách đầu tư mạnh vào chương trình hỗ trợ nghiên cứu AI với tổng ngân sách lên đến 110 triệu USD. Chương trình có tên "Build on Trainium" hướng đến việc cung cấp các khoản tài trợ lớn cùng nhiều lợi ích thiết thực cho các nhà khoa học, sinh viên và các tổ chức nghiên cứu AI. Đây không chỉ là một bước đi chiến lược nhằm thúc đẩy công nghệ Trainium của AWS, mà còn là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy Amazon đang quyết tâm chiếm ưu thế trong lĩnh vực điện toán AI.
Trong vài năm gần đây, các công ty công nghệ lớn như Google, Microsoft và Amazon đều đã bắt đầu phát triển các dòng chip chuyên dụng dành riêng cho AI. Google đã giới thiệu chip Trillium, một giải pháp tối ưu để huấn luyện và triển khai các mô hình AI, trong khi Microsoft dự kiến sẽ ra mắt chip Maia sớm trong tương lai. Để không bị bỏ lại phía sau, AWS cũng đã phát triển Trainium và Inferentia, hai loại chip AI nhằm hỗ trợ các nhu cầu tính toán cao trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.
Với mong muốn gia tăng tầm ảnh hưởng của Trainium, AWS đã khởi động chương trình "Build on Trainium", cung cấp tài trợ lên đến 11 triệu USD cho mỗi trường đại học hợp tác chiến lược và các khoản hỗ trợ nhỏ hơn (lên đến 500,000 USD) cho các nhà nghiên cứu độc lập. Theo AWS, chương trình này không chỉ giúp các nhà nghiên cứu tiếp cận được các nguồn lực điện toán mạnh mẽ mà còn thúc đẩy sự phát triển của công nghệ AI trên toàn cầu. Tuy nhiên, quyết định này của Amazon cũng dấy lên nhiều câu hỏi về tính minh bạch và tính độc lập trong nghiên cứu AI khi phần lớn các nguồn lực đến từ doanh nghiệp.
Theo ông Gadi Hutt, giám đốc cấp cao tại Annapurna Labs – công ty chế tạo chip của Amazon, chương trình Build on Trainium sẽ mở ra nhiều cơ hội nghiên cứu cho các tổ chức và cá nhân, đồng thời giảm bớt khó khăn về tài chính và cơ sở hạ tầng mà các nhà nghiên cứu AI thường gặp phải. AWS cam kết cung cấp không chỉ tài trợ tài chính mà còn cả một loạt các công cụ giáo dục và chương trình hỗ trợ để giúp các nhà nghiên cứu làm quen với Trainium.
Chương trình này còn thiết lập một "cụm nghiên cứu" gồm 40,000 chip Trainium, cho phép các nhóm nghiên cứu và sinh viên tự đăng ký truy cập để sử dụng khi cần. Việc cung cấp quyền truy cập vào một hệ thống tính toán mạnh mẽ như vậy đặc biệt quan trọng đối với các trường đại học và trung tâm nghiên cứu, những nơi thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn tài nguyên mạnh mẽ như các công ty công nghệ lớn.
AWS nhấn mạnh rằng người nhận tài trợ không bị ràng buộc phải tiếp tục sử dụng công nghệ của AWS sau khi kết thúc dự án. Tuy nhiên, để nhận được tài trợ, họ cần công khai kết quả nghiên cứu và chia sẻ mã nguồn trên GitHub theo giấy phép mở. Điều này mang lại nhiều lợi ích cho cộng đồng nghiên cứu, cho phép những tiến bộ khoa học từ chương trình được ứng dụng rộng rãi.
Dù "Build on Trainium" mang lại nhiều lợi ích, một số nhà nghiên cứu vẫn bày tỏ lo ngại về việc Amazon kiểm soát quá trình lựa chọn các dự án nhận tài trợ. Os Keyes, một nghiên cứu sinh Tiến sĩ tại Đại học Washington, đã chia sẻ với TechCrunch rằng chương trình này có thể là một hình thức can thiệp của doanh nghiệp vào quá trình tài trợ nghiên cứu học thuật, từ đó ảnh hưởng đến tính khách quan và độc lập trong nghiên cứu.
Trong bối cảnh nguồn tài trợ nghiên cứu từ các cơ quan chính phủ và tổ chức phi lợi nhuận còn hạn chế, các công ty công nghệ lớn như Amazon đã nhanh chóng lấp đầy khoảng trống này. Tuy nhiên, việc tài trợ từ các tập đoàn công nghệ lớn thường tập trung vào các nghiên cứu có khả năng ứng dụng thương mại cao, trong khi ít chú ý đến các lĩnh vực như tác động đạo đức hoặc vấn đề công bằng của AI. Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng các công ty AI hàng đầu thường ít quan tâm đến các nghiên cứu về tác động đạo đức và thường hạn chế phạm vi của các nghiên cứu về AI "có trách nhiệm".
Mặc dù AWS cho biết quá trình lựa chọn dự án sẽ dựa trên "độ ảnh hưởng và tính hứa hẹn của nghiên cứu", một số nhà nghiên cứu vẫn lo ngại rằng các dự án không đáp ứng yêu cầu thương mại có thể bị loại bỏ. Điều này làm dấy lên câu hỏi về cách lựa chọn dự án và khả năng ảnh hưởng của AWS đến sự phát triển của AI trong tương lai.
Sự chênh lệch về tài nguyên giữa các trường đại học và các công ty công nghệ đang ngày càng lớn. Theo báo cáo, vào năm 2021, các cơ quan chính phủ Hoa Kỳ (ngoại trừ Bộ Quốc phòng) chỉ tài trợ khoảng 1.5 tỷ USD cho nghiên cứu AI trong học thuật, trong khi các công ty công nghệ toàn cầu chi hơn 340 tỷ USD cho AI. Hơn 70% tiến sĩ về AI đã chọn làm việc trong ngành công nghiệp, không chỉ vì lương cao mà còn vì họ có thể tiếp cận dữ liệu và tài nguyên mạnh mẽ hơn. Các công ty lớn cũng tích cực thu hút các nhà nghiên cứu từ các trường đại học và cung cấp các khoản tài trợ lớn cho các nghiên cứu sinh Tiến sĩ.
Để giảm thiểu khoảng cách này, các cơ quan chính phủ đã có một số động thái. Năm ngoái, Quỹ Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (NSF) đã đầu tư 140 triệu USD để thành lập bảy viện nghiên cứu AI do các trường đại học dẫn dắt, tập trung vào các vấn đề như biến đổi khí hậu và giáo dục. Dự án Tài nguyên Nghiên cứu AI Quốc gia Hoa Kỳ với kinh phí 2.6 tỷ USD cũng đang được triển khai nhằm cung cấp cơ sở hạ tầng cho nghiên cứu AI. Tuy nhiên, quy mô của các chương trình này vẫn còn rất nhỏ so với các nguồn lực mà các công ty lớn đang cung cấp.
Chương trình "Build on Trainium" của AWS không chỉ đơn thuần là một nỗ lực tài trợ mà còn là một chiến lược để thu hút các nhà nghiên cứu và sinh viên vào hệ sinh thái của Amazon. Mặc dù các khoản tài trợ này mang lại cơ hội quý giá cho nghiên cứu AI, song cũng có nhiều lo ngại về việc mất đi tính độc lập trong nghiên cứu khi nguồn tài trợ ngày càng phụ thuộc vào doanh nghiệp. Trong bối cảnh công nghệ AI đang phát triển nhanh chóng, việc cân bằng giữa lợi ích thương mại và tính khách quan của nghiên cứu khoa học vẫn là một thách thức lớn.
